Giá phân bón ổn định trong bối cảnh chi phí đầu vào giảm và chuyển dịch thương mại 2024
Chỉ số giá phân bón của Ngân hàng Thế giới vẫn tương đối ổn định trong quý IV năm 2024, tăng khoảng 1 phần trăm so với quý III (q/q) nhưng giảm hơn 17 phần trăm so với cùng kỳ năm trước. Giá phân bón đã được điều chỉnh nhờ nguồn cung dồi dào và giá năng lượng ổn định mặc dù có một số hạn chế thương mại. Chỉ số này dự kiến sẽ giảm thêm vào năm 2025 trước khi ổn định vào năm 2026; tuy nhiên, dự kiến sẽ vẫn cao hơn mức 2015–19 do nhu cầu mạnh mẽ và hạn chế xuất khẩu, đặc biệt là từ Trung Quốc. Rủi ro tăng đối với triển vọng này bao gồm chi phí đầu vào cao hơn, đặc biệt là đối với khí đốt tự nhiên, trong khi việc Trung Quốc tiếp tục xuất khẩu có thể góp phần làm giảm giá.
Chi phí đầu vào phân bón đã giảm đáng kể. Đầu vào cho sản xuất phân bón, vốn chứng kiến giá giảm đáng kể so với mức đỉnh điểm năm 2022-23, đã ổn định đáng kể trong vài quý vừa qua. Tiêu thụ toàn cầu tăng vừa phải trong nửa đầu năm 2024—sau khi giảm mạnh vào năm ngoái—do mức giá thấp hơn này thúc đẩy. Tuy nhiên, thị trường toàn cầu đã phải đối mặt với những thách thức do tình trạng thiếu hụt sản lượng ở các quốc gia như Cộng hòa Ả Rập Ai Cập, nơi sản lượng khí đốt tự nhiên trong nước giảm đã cản trở sản xuất và làm giảm xuất khẩu từ các nhà sản xuất lớn như Trung Quốc. Sản lượng phân bón toàn cầu, đặc biệt là urê, dự kiến sẽ tăng trưởng trong trung hạn, với phần lớn công suất mới tập trung ở Đông Á và Trung Đông.
Các chính sách thương mại đã định hình lại đáng kể thị trường phân bón toàn cầu. Xuất khẩu phosphate của Trung Quốc đã giảm 60 phần trăm trong nửa đầu năm 2024, so với cùng kỳ năm ngoái, trong khi xuất khẩu urê giảm khoảng 90 phần trăm do chính sách của chính phủ nhằm giữ giá trong nước ở mức thấp. Bất chấp các lệnh trừng phạt, Belarus và Nga – những nhà sản xuất kali lớn – vẫn duy trì xuất khẩu mạnh mẽ thông qua việc chuyển hướng thương mại, với việc Nga tăng lượng kali xuất khẩu khoảng hai phần ba trong nửa đầu năm 2024. Các thị trường châu Âu, phải đối mặt với tình trạng nhập khẩu giảm từ Trung Quốc và Nga, đã chuyển sang các nhà cung cấp có chi phí cao hơn như Ai Cập, Maroc, Ả Rập Xê Út và Hoa Kỳ. Những thay đổi này nhấn mạnh tác động ngày càng tăng của các yếu tố địa chính trị và chính sách đối với dòng chảy thương mại phân bón toàn cầu.
Khả năng chi trả phân bón đã trở lại mức trung bình trước đại dịch. Việc ổn định giá phân bón trong những quý gần đây đã đưa tỷ lệ giá phân bón so với giá thực phẩm – một thước đo sơ bộ về khả năng chi trả phân bón – gần hơn với mức trung bình dài hạn. Chỉ số này, tăng đột biến vào năm 2022, phản ánh những thách thức nghiêm trọng về khả năng chi trả, đã giảm từ mức đỉnh điểm.
